Het oudste stadspaleis van Nederland, het Markiezenhof in Bergen op Zoom, vaart sinds 19 november een nieuwe koers.

Het stadspaleis dat al sinds jaar en dag als museum dient, heeft de focus gelegd op het thema ‘geheimen’, met als titel Publiek Geheim, Geheim Publiek. Reden voor de transformatie van het museumconcept is dat de gemeente Bergen op Zoom het Markiezenhof voor een breder publiek toegankelijk wil maken. Daarom is er gekozen voor een thema dat iedereen kent: geheimen. Of je nu jong bent of oud, iedereen draagt wel een geheim met zich mee. Een mysterieus thema waar het Markiezenhof op een leuke manier op inspeelt. De geheimen van de stad Bergen op Zoom en haar talloze monumenten worden op een interactieve manier achterhaald door de bezoeker.

Een van de dingen waar bezoekers aan kunnen denken: in de Blauwe Zaal word je meegenomen in de wereld van geheimen. Wat is een geheim precies? Waarom hebben we geheimen? Iedere vijf minuten dimt het licht in de Blauwe Zaal, en komt één verhaal tot leven tegen de achtergrond van een reusachtige maquette. Wie wil je horen? Het verhaal van prinses Paulientje, een van de kleinste mensen die ooit heeft geleefd. Of dat van Menno van Coehoorn, de beroemde vestingbouwer. Welk soort geheim hadden zij?

De officiële opening van het Geheimenpaleis wordt gevierd met de aftrap van de bijzondere expositie ‘Koele Wateren’. Gevestigd in de Schatkamers van het Markiezenhof. Deze reizende schilderijenexpositie, in samenwerking met het Rijksmuseum en vier andere regionale musea, is een vervolg van de expositie Lage Landen. Deze keer betreft het een schilderijenreeks met ‘water’ als uitgangspunt. Ook in deze expositie wordt ingespeeld op de geheimen van Bergen op Zoom. De feestelijke openingen van het Geheimenpaleis en de expositie ‘Koele Wateren’ vindt digitaal plaats op zaterdag 12 december om 11:00 uur. Deze kun je bijwonen door te gaan naar www.markiezenhof.nl/opening . Reguliere bezoekers kunnen sinds 19 november het Geheimenpaleis en de expositie Koele Wateren bezoeken met inachtneming van de COVIDrichtlijnen die gelden.

Achtergrondinformatie van de herinrichting

De gemeente Bergen op Zoom gaf het museum de opdracht om meer verbinding te leggen met de monumenten en evenementen in de stad. Een toeristisch concept voor een lange periode, waar grote en kleine projecten onder kunnen vallen. In co creatie met zo’n 150 mensen uit de stad (2014/2015 project Catan) zijn verschillende concepten verkend. Duidelijk werd dat storytelling in het DNA van de Bergenaar zit. Dit wordt bevestigd door prof. Storytelling Moniek Hover (Breda University). Bergen op Zoom wil zich echter onderscheiden door een bepaalde manier van verhalen vertellen. Hiervoor is, in samenwerking met Breda University, een narratief concept ontwikkeld: Publiek Geheim, Geheim Publiek 

De vaste tentoonstelling is grotendeels aangepast. Het is gebruikelijk dat musea iedere 8 tot 10 jaar de vaste tentoonstelling wisselen. Maar deze keer hebben we dus niet alleen de tentoonstelling maar ook het museaal concept aangepast. Het stadspaleis is daarmee het vertrekstation van verschillende verhaallijnen op de Brabantse Wal. Het doel is ook om de bezoeker meer actief in het verhaal te betrekken. Ze gaan zelf op ontdekkingsreis. Het museum is niet meer vooral voor mensen die geïnteresseerd zijn in geschiedenis, maar juist voor een breder publiek. Want iedereen heeft geheimen. Wie verdieping wil, kan dat vinden. In het museum of juist buiten op een van de andere erfgoedlocaties op de Brabantse Wal.

Blauwe Zaal

In de Blauwe Zaal word je meegenomen in de wereld van geheimen. Wat is een geheim precies? Waarom hebben we geheimen? De mens is geneigd om te zeggen dat ze geen geheimen heeft. De waarheid is dat we juist veel geheimen hebben, en niet echt zonder kunnen.

Bij de tentoonstelling is samengewerkt met geheimenexpert drs. A. Wismeijer (Universiteit Tilburg). Anne Frank had geheimen. Maar ook Lance Armstrong en Leonardo da Vinci. Naast een aantal mondiale voorbeelden, onthullen 7 (voormalige) bewoners van onze streek hun geheimen.

Iedere vijf minuten dimt het licht in de Blauwe Zaal, en komt één verhaal tot leven tegen de achtergrond van een reusachtige maquette. Wie wil je horen? Het verhaal van prinses Paulientje, een van de kleinste mensen die ooit heeft geleefd. Of dat van Menno van Coehoorn, de beroemde vestingbouwer. Of iemand anders? Welk soort geheim hadden zij? Het vertrekstation van verhalen is vormgegeven door Pronk Studio te Rotterdam en gemaakt door Heijmerink Wagemakers.

Geheimengalerij

Het eerste wat je ziet in de Geheimengalerij is het oudste complete brilletje ter wereld. Ooit verloren door een geestelijke in een beerput. Wat heeft deze blinder met de kanunnik gedaan? Gaat hij dit delen of bewaart hij het geheimpje vanuit trots? Ontwerper Benjamin Meijer laat het zien in een stripverhaal. Met een speciale bril kun je de verborgen gedachten van de kanunnik lezen. Deze presentatie is ook op ooghoogte van kinderen gemaakt. Het leert je iets over anders kijken en beter kijken naar de ander. Het doet je ook nadenken over je eigen geheimen. Wil je ze delen, bewaren of liever vernietigen? Dit kan ook in het Geheimenpaleis. Je deelt je geheimen op de geheimenmuur in de Blauwe Zaal of je vernietigt jouw geheimen in de gigantische geheimenvernietiger.

De foto expositie in de Geheimengalerij brengt indrukkende verhalen over mensen met een geheim. Janita Sassen fotografeert mensen die een hartstilstand hebben overleefd. En brengt verhaal achter de foto in een indrukwekkend boek ‘Even dood’.

Stijlkamers

De vier stijlkamers zijn prachtig ingericht in 17e en 18e eeuwse stijl. Op het eerste gezicht is er weinig aan de hand. Een lakei nodigt je uit op de bruiloft van de markies en markiezin. Door een venster kijk je mee in het verleden. Maar dan… er klinken magische instrumenten, er komt een schimmenspel en bewegende schilderijen schieten in beeld. Je ontdekt steeds meer over de geheime liefdesgeschiedenis van Marie Anne van Arenberg. Aan de eettafel voltrekt zich uiteindelijk een familiedrama, en de bezoeker bepaalt zelf hoe het afloopt. 

Verdieping in narratief concept Geheimen, Verhalen en rol Zeeridder

Het concept Publiek Geheim, Geheim Publiek bestaat uit vier ingrediënten:

1. Geheimen: je leert iets over het bewaren, ontdekken of delen van geheimen.

2. Je doet dit actief, door zelf iets te ontdekken.

3. Op basis van authentieke verhalen van de streek, De Brabantse Wal.

4. Daarbij is gebruikgemaakt van theatertechnieken (dit kan zijn spanningsopbouw, licht, geluid, theaterdoek, rekwisieten, toneelspel).

De Zeeridder staat prominent in de Blauwe Zaal, het vertrekstation voor de verhalen en geheimen van onze streek. Al in 1523 stond er een zeeridder als windvaan op de toren van het Markiezenhof. Hij overzag heel de streek en kent van oudsher onze verhalen. Een passend symbool voor het geheimenconcept. De Zeeridder is onze bewaker van de geheimen en de verhalen. Met zijn lichaam, half mens en half vis, staat hij voor geschiedenis en kunst. In zijn zwaard staat seco et secerno; ik snijd en ik maak onderscheid. Dat is precies wat je doet met het wel of niet delen van geheimen. De Zeeridder is gemaakt door kledingkunstenaar Ward Warmoeskerken en de wapensmid Gotscha Lagidse. In het museum zie je het symbooltje van de Zeeridder meermaals terugkomen. Op die plekken valt door de bezoeker iets te ontdekken.

Het doel en de realisatie ervan

Met het nieuwe museale concept willen we:

1. Het museum breed toegankelijk maken. We gebruiken daarvoor een thema wat iedereen kent, geheimen. Van jong tot oud.

2. Het museum duurzamer maken. We hebben geen geld om steeds weer een compleet nieuwe vaste tentoonstelling te maken. Met deze tentoonstelling kunnen we in de tijd makkelijker kleine wisselingen doen. En nieuwe verhalen inschuiven, zodat het leuk blijft voor herhaalbezoeken.

3. Meer verbinding maken tussen verleden en heden. De dilemma’s rondom het wel of niet delen van informatie zijn natuurlijk niet nieuw, maar nog steeds heel actueel. Daarmee vormt het ook een prima aanknopingspunt voor educatie. Daarvoor is in de vorige fase al een nieuwe educatieruimte gemaakt.

4. We willen mensen bewust maken dat je door het delen van verhalen het immateriële erfgoed ook levend houdt.

5. In het museum is de routing iets vereenvoudigd. Maar enigszins dwalen in het paleis hoort erbij.

6. In het museum zijn nu teksten in het Engels vertaald. 

Achtergrond: geheimen als thema voor een museum

Geheimenexpert Andreas Wismeijer: “Mensen zijn heel nieuwsgierig. Het is een basale menselijke eigenschap om de wereld te willen ontdekken. Alles wat geheim is, roept dus ook nieuwsgierigheid op omdat je wil weten; wat bevindt zich daar? Wat betekent dat? Wat is het? Juist in een locatie als deze waar allerlei schatten en zaken getoond worden waar je niets van afweet… dan leer je pas eigenlijk hoe rijk je omgeving is en dan leer je langzaam, als die doos van Pandora opengaat, dan leer je wat je nog niet weet en wat er allemaal nog te leren is, onder andere in dit gebouw. Als psycholoog, als iemand die zich bezig is met geheimhouding, vind ik het fantastisch dat het Markiezenhof kiest voor geheimen als soort van verbindende draad. Geheimen zijn overal, iedereen heeft geheimen. Door middel van geheimen kom je iets te leren over het meest diepe van wat mensen verbindt en wat mensen scheidt. Ik vind het een perfecte leidraad voor een museum om dat toe te passen. Als je kijkt waar het woord ‘geheimen’ vandaan komt, het Germaanse ‘heim’, dat is iets koesteren, iets beschermen. Maar tegelijkertijd is het woord ‘secret’ van ‘secernere’ afkomstig; scheiden door middel van een zeef. Je scheidt met een geheim hen die het mogen weten, van hen die het niet mogen weten. Hen die dichtbij je staan en hen die verder weg staan. Juist wanneer iedereen alles van je kan weten, kan zien en ook achter alles kan komen, moet je juist expliciet en heel bewust keuzes maken; wat wil ik laten zien? Wat wil ik beschermen wat bij mij hoort? En dat kun je met geheimhouding doen. Geheimhouding heeft altijd een zweem van iets dat stiekem is, iets dat niet mag, maar dat is absoluut niet aan de orde. Het kan stiekem zijn, maar het kan mensen ook beschermen. Er gaat een enorme bescherming uit van het hebben van geheimen. Die twee kanten van geheimhouding is heel belangrijk om te realiseren. Geheimen kosten ons wat, maar ze leveren ons ook wat op. Ze beschermen ons bijvoorbeeld tegen reacties van anderen en tegen de kwade bedoelingen van andere mensen.” 

De zalen en partners

In deze fase van de herinrichting zijn 7 zalen aangepakt:

• De Blauwe Zaal in samenwerking met Pronk Studio en Heijmerink Wagemakers.

• De twee gangen van de Geheimengalerij in samenwerking met Elvis Kaltofen (architect), Benjamin Meijer (techniek en vormgeving beeldverhaal) en Janita Sassen (foto-expositie).

• De vier stijlkamers, audiovisuele experience rondom de geheime liefde van Maria Anne van Arenberg in samenwerking Wijdoendingen (ontwerpbureau) en Breda University (verhaalconcept).

Met de opening op 11 december zijn de Stijlkamers, de Blauwe Zaal en de Geheimengalerij volledig gereed.

• De opening van het Geheimenpaleis wordt gevierd met een bijzondere expositie ‘Koele Wateren’ in de Schatkamers. Deze reizende schilderijenexpositie in samenwerking met het Rijksmuseum en 4 regionale musea, is een vervolg van de expositie Lage Landen. Deze keer betreft het een schilderijenreeks met ‘water’ als uitgangspunt. Deze expositie wordt aangevuld met de eigen collectie en verhalen van onze streek. In de tuinzalen op de begane grond wordt in samenwerking met Arsis aanvullend een kunstexpositie gehouden, waarbij door verschillende kunstenaars gereflecteerd wordt op het thema Koele Wateren.

Opening en reguliere bezoekerstijden

De feestelijke openingen van het Geheimenpaleis en de expositie Koele Wateren vindt digitaal plaats op zaterdag 11 december 11:00 uur. Deze kun je bijwonen door te gaan naar www.markiezenhof.nl/opening .

Reguliere bezoekers kunnen sinds 19 november het Geheimenpaleis en de expositie Koele Wateren bezoeken met inachtneming van de COVID-richtlijnen die gelden.

___________________________________

Markiezenhof, Steenbergsestraat 6, Bergen op Zoom, www.markiezenhof.nl ,

Geopend: di t/m zo van 11.00 tot 17.00 uur

Contactpersonen PR & Communicatie:

Etienne Homs +31(0)164-277297 - Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. 

Sophie de Ripainsel +31(0)6 22469757 - Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.